Strona/Blog w całości ma charakter reklamowy, a zamieszczone na niej artykuły mają na celu pozycjonowanie stron www. Żaden z wpisów nie pochodzi od użytkowników, a wszystkie zostały opłacone.

Łukasz ewangelista, historyk

Od biskupa Papiasa nie mamy nic zachowanego na temat tego, kto napisał Ewangelię Łukasza (Łk). Najwcześniejsze identyfikacje tego autora znajdujemy pod koniec 100. wieku, zwłaszcza u Ireneusza, który wychował się w Azji Mniejszej (prawdopodobnie w Smyrnie, gdzie jako chłopiec należał do biskupa Polikarpa), studiował w Rzymie i został biskupem Lyonu.

Twierdził on ok. 180 r., że autorem Łk i Dziejów Apostolskich był „Łukasz, [przez nas] umiłowany lekarz” (Kol 4,14), towarzysz Pawła i podróży. Łukasz, który napisał zarówno Ewangelię jak i Dzieje Apostolskie, występuje w opowiadaniach „my” Dziejów Apostolskich (szereg opowiadań po 16:8, w których autor włącza siebie jako obecnego w pewnych podróżach i wydarzeniach poprzez formę „my”).

Łukasz, współpracownik Paulinów?

Twierdzenie, że Łukasz był współpracownikiem apostoła Pawła, zostało w czasach współczesnych zakwestionowane, gdyż teologiczna treść pism Łukasza nie jest szczególnie paulińska, lecz w istocie ma inną, bardziej ogólną perspektywę judeochrześcijańską. Nawet w kwestiach historycznych, takich jak liczba podróży Pawła do Jerozolimy, wypowiedzi Łukasza w Dziejach Apostolskich różnią się od tego, co pisze sam Paweł w Liście do Galatów 1-2. Założenie tego zarzutu jest jednak zbyt proste: ten, kto słyszał, znał i naśladował Pawła, musi oczywiście myśleć i postrzegać rzeczy tak, jak Paweł.

Łukasz nie twierdzi jednak, że był stałym towarzyszem Pawła, a jedynie, że od około 50 roku n.e. sporadycznie przebywał w jego towarzystwie.

Co więcej, pytanie o to, czy zależność i niezależność nie mogą istnieć jednocześnie, rozjaśnia traktowanie przez Łukasza jednego pisma, o którym wiemy, że bardzo go cenił i przez długi czas był od niego zależny, mianowicie Ewangelii Marka (Mk). Tam łatwo zauważyć, jak niezależnie Łukasz mimo wszystko odnosi się do swojego nauczyciela i poprzednika w gatunku „ewangelii”. Więcej informacji na stronie https://niezalezna.pl/294142-rusza-v-kongres-nowej-ewangelizacji-haslem-przewodnim-radosc-milosci

Nie chodzi tylko o to, że Łukasz chce sformułować te same historie i słowa Jezusa w stylistycznie lepszej grece niż Mk z jej dość jałowym słownictwem i prostą strukturą zdań. Ani że ma o wiele więcej materiału o i od Jezusa, który chce zawrzeć – np. 132-wersową opowieść o narodzinach i dzieciństwie Jezusa, która na pewno pochodzi z kontaktów z rodzinami Jezusa i Chrzciciela, oraz mnóstwo ważnych przypowieści; Łk jest mniej więcej dwa razy dłuższy od Mk. – A jednak w Mk są fragmenty, których Łukasz nie uwzględnia!

A ogólna perspektywa historyczna i geograficzna Łukasza jest zupełnie inna niż Marka.

Łukasz prawdopodobnie nie był Żydem – taki wniosek można wyciągnąć z Kol 4, gdzie Paweł najpierw wymienia trzech innych współchrześcijan jako jedynych współpracowników „z obrzezania”, czyli Żydów w w. 11, natomiast „nasz drogi Łukasz, lekarz”, który również jest z Pawłem jest po raz pierwszy wymieniony w w. 14. A jednak ma on zarówno żydowsko-biblijną perspektywę zbawczo-historyczną na to, o czym pisze, jak i wiedzę najlepszego i najbardziej dociekliwego intelektualisty o współczesnych faktach historycznych w zakresie polityki, geografii, kultury.

Łukasz lekarz, zatem (a) był aktywnym współpracownikiem Pawła od czasu do czasu przez okres ponad dziesięciu lat, i (b) w tym charakterze wiele podróżował we wschodniej części Morza Śródziemnego i – zwłaszcza w okresie, gdy Paweł był uwięziony w Cezarei nad morzem – spotkał wielu, którzy byli chrześcijanami przed nim i mógł ich zapytać o Jezusa i początki Kościoła (np. matka Jezusa, Maria – por. Łk 1-2 i Jakub, brat Pana).

Łukasz jako historyk

W starożytności lekarz był zarówno piśmienny, jak i wykształcony; istniały uczone księgi dotyczące różnych aspektów medycyny i farmakologii (por. Galenos), które trzeba było studiować, aby móc wykonywać ten zawód. Ponieważ Łukasz jest autorem obu Łk-Apg (= 28% NT), można powiedzieć, że jest bardziej pisarzem i historykiem niż lekarzem dla potomnych. Oprócz wykształcenia medycznego otrzymał wykształcenie retoryczne – widać to w jego umiejętnościach językowych i narracyjnych – a także jest dobrze zorientowany w świętych pismach judaizmu (po grecku, Septuaginta).

Musiał mieć całkiem niezłą własną gospodarkę, skoro był w stanie tak wiele podróżować po wschodnim świecie śródziemnomorskim i poświęcić tyle pracy i czasu, aby najpierw zebrać informacje zarówno od naocznych świadków, jak i zapisów zeznań naocznych świadków w różnych krajach, a następnie napisać dwa tak obszerne, dobrze opracowane i powiązane ze sobą dzieła, jak Ewangelia (historia Jezusa) i Dzieje (najwcześniejsza historia Kościoła do około 60 roku). Nie mniej szeroka rozpiętość historyczna tego podwójnego dzieła i staranne jego zaplanowanie (z wieloma wewnętrznymi paralelami) potwierdzają, jakim świadomym historykiem był Łukasz.

Jak pokazuje Łk 1,1-4, ambicją Łukasza jest napisanie prawdziwej historii po dokładnym kontakcie z naocznymi świadkami i wcześniejszymi pismami, zwłaszcza Mk i Q, ale także wiele nauczania Jezusa, którego brakuje innym Ewangeliom, tzw. materiał specjalny.

Ewangelia Łukasza i tak nie może być datowana znacząco później niż Mk, bo dystans do wczesnego, mocno żydowskiego ruchu chrześcijańskiego, oblężenia i zniszczenia Jerozolimy w 70 r. nie jest tak duży jak np. w Mk. Brak wzmianki o egzekucji Pawła w Dziejach Apostolskich był różnie interpretowany: jedni twierdzą, że jest to dowód na to, że nie miała ona jeszcze miejsca, gdy dzieło Łk-Apg było ukończone, inni zaś twierdzą, że zależność od Mk musi umiejscowić Łk-Apg w latach 70. lub 80. Milczenie o śmierci Pawła, Piotra i wielu chrześcijan podczas ostrego, ale krótkotrwałego neronowskiego prześladowania chrześcijan w Rzymie ma inne przyczyny.

ℹ️ ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Dodaj komentarz